De allereerste blog van mijn literaire wereldreis: de wereld rond in boeken, zal gaan over Australië. Dit land bezocht ik zelf toen ik 17 / 18 was. Mijn 18e verjaardag vierde ik tussen de muggen in Ninety Mile Beach, Gippsland, Victoria. In Australië heb ik kennisgemaakt met de Aboriginals en heb ik monumenten bezocht die voor deze oorspronkelijke bewoners erg belangrijk zijn. Ik heb er ook veel boekwinkels bezocht. Ik kocht namelijk tweedehandsboeken, en verkocht deze weer in andere boekenwinkels nadat ik ze had uitgelezen, in ruil voor wat store credit. Ik neem je in deze blog mee op reis door de literaire geschiedenis van Australië, bekende schrijvers en verhalen die zich afspelen in dit land en geef je één persoonlijke aanbeveling.
Tip: Zet tijdens het lezen van dit artikel deze Spotify playlist met Bush Songs from the Australian Outback aan!
Landelijke literaire geschiedenis
In 1606 kwamen de eerste Nederlanders aan per schip. Ze vonden het land niet echt geschikt om te vestigen. De schipper Willem Jansz besloot weer terug te varen naar Java. In 1770 claimde schipper James Cook de gehele oostkust van het land in de naam van Groot-Brittannië. Hij gaf de naam New South Wales aan dit gedeelte. Dit is grappig genoeg nog steeds de naam van één van de 6 staten van Australië. Ver voor Cook en de Nederlanders woonden de Aboriginals al in het land. Zij vestigden zich er al meer dan 50.000 jaar geleden. De eerste verhalen en vertellingen komen dan ook van hun kant. Ik heb de literaire geschiedenis van het land onderverdeeld in 5 periodes. En ja ik weet dat dit een erg grove indeling is 😊.
Inheemse verhalen en ‘Dreamtime’ vertellingen
Lang voordat de Europeanen voet aan wal zetten, hadden de inheemse Australiërs een rijke mondelinge traditie van verhalen die de ‘Dreamtime’ of ‘Tjukurrpa’ vertegenwoordigden. Deze verhalen verklaren de schepping van het land, de dieren en de wetten van de samenleving. Aboriginals zien het gehele landschap als een soort boek. Zo is de wereldberoemde rots Uluru een plek waar twee reusachtige mythologische wezens met elkaar gevochten hebben. In de grotten van de rotsformatie wonen nog de geesten van vroeger. Het onderstaande boek van Munya Andrews heb ik gelezen als tip van een kroeghouder in Alice Springs. Het is alleen beschikbaar in het Engels, maar het is wel absoluut een aanrader als je meer wilt weten over de vertellingen, mythes en mythologie van de oorspronkelijke bevolking van Australië.
Koloniale literatuur
Na de komst van de Europeanen in de late 18e eeuw, begonnen de eerste geschriften over Australië te verschijnen in de vorm van dagboeken, verslagen en poëzie. Deze werken beschreven vaak de ontberingen van het koloniale leven, de majestueuze en soms vijandige Australische landschappen en de interacties met de inheemse bevolking. Een heel bekend fictieboek genaamd The Playmaker is geschreven door Thomas Keneally. Dit boek speelt zich af in 1789 en volgt luitenant Ralph Clark, die besluit een toneelstuk te produceren in de nieuwe kolonie met behulp van de gevangenen.
Daarnaast staat het boek van Kate Grenville mij ook bij. The Secret River van Kate Grenville vertelt het verhaal van William Thornhill, een Engelsman uit de vroege 19e eeuw die wegens diefstal naar Australië wordt verbannen. Hij komt al snel in aanraking met de oorspronkelijke bewoners van het land. Relaties opbouwen met deze bewoners gaat niet zo makkelijk als hij van te voren dacht.
Wist je dat: tussen 1788 en 1868 ongeveer 162.000 gevangenen vanuit Engeland naar Australië werden verscheept om daar hun straf uit te zitten in nieuwe koloniale gevangeniskampen?
De 19e eeuw: Bush Ballads en Goudkoorts-verhalen:
Dichters zoals Banjo Paterson en Henry Lawson schreven in deze periode iconische gedichten die over het landelijke leven gingen. Hieronder kun je luisteren naar een prachtig verhaal van Banjo Paterson.
Deze werden soms omgezet in liederen. Deze werden ‘bush ballads’ genoemd. In 1895 schreef Banjo Paterson het liedje Waltzing Matilda. Dit liedje wordt gezien als het onofficiële volkslied van Australië! In mijn tijd in het land hoorde je het regelmatig in verschillende vormen op de radio.
Daarnaast waren er verhalen over de goudkoorts, zoals die van Rolf Boldrewood, die de avonturen en uitdagingen van de goudzoekers beschreven. Het allerbekendste boek is van deze periode (althans, bij mij) is zijn boek genaamd Robbery Under Arms. Wil je meer weten over de Gold Rush periode in Australië? Dan raad ik je het boek The Gold Rush: The Fever That Forever Changed Australia van David Hill aan!
De 20e eeuw: Identiteit en Modernisme
Dit was een periode waarin Australische schrijvers zich echt begonnen te ontwikkelen op literair gebied. Patrick White, een Nobelprijswinnaar voor de Literatuur (1973), is een prominent figuur uit deze periode. Zijn romans, zoals “Voss”, onderzochten de complexiteiten van het individu en de Australische identiteit. Daarnaast begonnen inheemse schrijvers zoals Sally Morgan en Oodgeroo Noonuccal hun stem te vinden en de inheemse ervaringen en geschiedenis in de literatuur te delen.
Hedendaagse literatuur
De Australische literatuur van vandaag is even divers als het land zelf. Schrijvers van verschillende achtergronden, zoals Tim Winton, Richard Flanagan, en Julia Baird, hebben het Australische leven in al zijn facetten beschreven. De hedendaagse literatuur omvat ook krachtige werken van inheemse auteurs zoals Alexis Wright en Kim Scott, die beide de Miles Franklin Award hebben gewonnen.
Bekende schrijvers uit het land met hun boeken
Hierboven heb ik al enkele schrijvers genoemd uit Australië. Ik licht in de reeks De wereld rond in boeken altijd drie schrijvers uit.
Patrick White
Hij wordt vaak beschouwd als een van de grootste Engelstalige schrijvers van de twintigste eeuw en is de enige Australische laureaat van de Nobelprijs voor Literatuur (ontvangen in 1973). De romans Voss en The Tree of Man vind ik beiden aanraders. Je maakt zo goed kennis met zijn persoonlijke stijl, die zich kenmerken door de psychologische diepgang.
Miles Franklin
De meeste mensen kennen Miles Franklin van haar debuutroman My Brilliant Career Ze heeft een blijvende erfenis in de Australische literatuur achtergelaten, niet alleen vanwege haar eigen werken, maar ook omdat ze de Miles Franklin Award heeft opgericht. Dit is nu een van de meest prestigieuze literaire prijzen van Australië.
Oodgeroo Noonuccal
Oodgeroo Noonuccal (1920-1993) was een Aboriginal vrouw van de Noonuccal stam van het eiland Stradbroke. Ze was een prominente activist voor Aboriginal rechten, evenals een gerespecteerde dichter. Noonuccal was de eerste Aboriginal Australiër die een boek publiceerde met poëzie.
Reisgidsen
Ik heb op mijn reizen altijd heel veel gehad aan de reisgidsen van Lonely Planet. Toen ik in Australië was, zag je dit boek in elk hostel en in elke backpack. Hoewel een groot deel nu digitaal gaat, is een goede reisgids echt een must voor als je op reis gaat door dit land.
Cultuur en samenleving
De Australische samenleving waardeert mateship en eerlijkheid hoog. Er is een sterk gemeenschapsgevoel. Mensen zijn ook heel erg gehecht aan outdoor-activiteiten, of het nu gaat om een barbecue in de achtertuin, cricket op het strand of surfen langs de kustlijnen.
Ondanks de kosmopolitische steden en de stedelijke cultuur, is er ook een diep respect en liefde voor het uitgestrekte, ruige binnenland, of ‘outback’, dat een groot deel van de nationale psyche vormt. In de hedendaagse kunst, literatuur en muziek weerklinken zowel de echo’s van het oude Australië als de geluiden van het moderne, mondiale tijdperk.
Mijn persoonlijke aanbeveling
Aan het einde van elke blog die ik schrijf over een land, geef ik één aanbeveling. Hoewel ik weet dat dit eigenlijk volstrekt onmogelijk is, doe ik toch een dappere poging. Ik vind het in dit geval passend om De Boekendief – Markus Zusak aan te raden. Dit boek vormde de inspiratie voor het starten van deze website. Markus Zusak werd op 23 juni 1975 geboren in Sydney, Australië (Dit is niet de hoofdstad overigens 😉). Dit boek is bij ons natuurlijk ook Boek van de Maand geweest (lees hier onze recensies en bespreking van de Boekendief). Het boek speelt zich overigens niet af in Australië. Het is enkel de schrijver die hier geboren is.
Meer landen
De kaart is interactief. Je kan op het boekje in het land klikken om vervolgens naar de blog over het land te gaan!
