Welkom terug bij “De wereld rond in boeken“! Na mijn reis door het rijke literaire landschap van Frankrijk, reis ik nu af naar Engeland, een land met een even indrukwekkende en invloedrijke literaire geschiedenis. Engeland, met zijn eeuwenoude kastelen, mistige landschappen en historische steden, heeft de wereld sommige van haar grootste schrijvers en meest blijvende werken gegeven. In dit artikel bekijk ik de literaire geschiedenis van dit land.
Oud-Engelse Periode (ca. 450 – 1066)
De Oud-Engelse periode begon na de terugtrekking van de Romeinen en eindigde met de Normandische verovering. Dit is de tijd van de Angelsaksen, waarin de Engelse taal en literatuur hun eerste vormen aannamen. De literatuur was overwegend mondeling, met epische gedichten zoals “Beowulf” die verhalen van heldenmoed en strijd vertelden. Het was ook een periode van vroege christelijke invloeden, die zich manifesteerden in religieuze en didactische teksten.
Beowulf is een van de bekendste werken uit de oud-Engelse periode
Belangrijkste werken:
- “Beowulf”: Het bekendste literaire werk uit deze tijd is “Beowulf”, een episch gedicht dat het verhaal vertelt van een heldhaftige strijder en zijn gevechten tegen monsters.
- “The Anglo-Saxon Chronicle”: Een verzameling van historische documenten die belangrijke gebeurtenissen in Engeland tot het midden van de 12e eeuw vastlegt.
Middelengelse Periode (1066 – ca. 1500)
Na de Normandische verovering veranderde de Engelse taal door Franse en Latijnse invloeden, wat leidde tot de ontwikkeling van Middelengels. Deze periode zag een bloei in literaire creativiteit, met de opkomst van ridders en ridderromans, religieuze allegorieën zoals “Piers Plowman” en de vroege toneelstukken. Geoffrey Chaucer’s “The Canterbury Tales” is het meest bekend en geeft je een goede inkijk in de maatschappij van die tijd door de ogen van verschillende reizigers.
Belangrijkste werken:
- “The Canterbury Tales” door Geoffrey Chaucer: Een verzameling van 24 verhalen verteld door pelgrims op weg naar Canterbury. Het biedt een levendig beeld van het 14e-eeuwse Engeland.
- “Sir Gawain and the Green Knight”: Een verhaal dat de ridderlijke idealen van moed en eer verkent.
Renaissance en Elizabethaanse Periode (ca. 1500 – 1660)
De Renaissance markeerde een tijd van culturele wedergeboorte en literaire bloei in Engeland. Dit tijdperk zag de opkomst van grote dichters en toneelschrijvers zoals William Shakespeare, Christopher Marlowe en Ben Jonson. Hun werk kenmerkte zich door een verkenning van menselijke emoties, karakterontwikkeling en complexe verhaallijnen. De literatuur weerspiegelde een hernieuwde interesse in klassieke ideeën en vormen.
Romeo en Juliet is wellicht een van de bekendste werken van Shakespeare. Het is talloze keren verfilmd, er is over gezongen en het heeft ter inspiratie gediend voor veel boeken.
Belangrijkste werken:
Werken van William Shakespeare: Shakespeare, voor mij wel de beroemdste schrijver aller tijden, produceerde een ongeëvenaarde reeks toneelstukken en sonnetten.
“Paradise Lost” door John Milton: Een episch gedicht over de val van de mens, beschouwd als een meesterwerk van de Engelse literatuur.
Verlichting (18e eeuw)
Tijdens de Verlichting stonden rede en rationalisme centraal in de literaire geschiedenis van Engeland. Schrijvers zoals Daniel Defoe en Jonathan Swift gebruikten satire en ironie om de maatschappij te bekritiseren. Dit was ook de tijd van de eerste romans, die zich richtten op realistische beschrijvingen van het dagelijkse leven en de ontwikkeling van individuele karakters.
Belangrijkste werken:
- “Robinson Crusoe” door Daniel Defoe: Een van de eerste romans in het Engels, het verhaal van een schipbreukeling op een onbewoond eiland.
- “Gulliver’s Travels” door Jonathan Swift: Een satirisch avontuur dat de menselijke natuur en de samenleving bekritiseert.
Romantiek (eind 18e eeuw – midden 19e eeuw)
De Romantiek was een reactie tegen de industriële revolutie en de Verlichting, met een focus op emotie, natuur en individualisme. Dichters zoals William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge zochten een diepere verbinding met de natuur en het innerlijke zelf. De literatuur van deze periode kenmerkte zich door een verheerlijking van het verleden, een fascinatie voor het exotische en een verkenning van het onderbewuste.
Wist je dat de schepper van het Monster Frankenstein heet? Het monster heeft officieel geen naam!
Belangrijkste werken:
- Gedichten van William Wordsworth en Samuel Taylor Coleridge: Hun gezamenlijke werk “Lyrical Ballads” markeerde het begin van de Engelse Romantische beweging.
- “Frankenstein” door Mary Shelley: Een roman die de gevaren van ongecontroleerde wetenschappelijke ambitie en menselijke arrogantie onderzoekt.
Victoriaans Tijdperk (19e eeuw)
Het Victoriaanse tijdperk wordt vaak geassocieerd met een strikte moraal en sociale hiërarchie, maar het was ook een tijd van grote literaire diversiteit. Schrijvers zoals Charles Dickens, Charlotte Brontë en Thomas Hardy onderzochten de sociale problemen van hun tijd. Het was een periode van realisme, met gedetailleerde beschrijvingen van stedelijke en landelijke omgevingen en een toenemende aandacht voor psychologische diepgang in karakters.
Belangrijkste werken:
- “David Copperfield” en “Great Expectations” door Charles Dickens: Romantische romans die de sociale en economische uitdagingen van het tijdperk weerspiegelen.
- “Jane Eyre” door Charlotte Brontë en “Wuthering Heights” door Emily Brontë: Werken die gepassioneerde, complexe relaties en morele dilemma’s onderzoeken.
Moderne Periode (20e eeuw)
De 20e eeuw bracht een radicale verschuiving in de literatuur met experimenten in vorm en stijl als reactie op de wereldoorlogen en de snelle modernisering. Modernisten zoals Virginia Woolf en James Joyce braken met de tradities. Tegelijkertijd ontstonden er nieuwe genres en subgenres, reflecterend op de veranderende sociale, politieke en technologische landschappen. De literatuur werd een middel voor het verkennen van identiteit, vervreemding en het menselijk bestaan in een steeds complexere wereld.
Belangrijkste werken:
- “Ulysses” door James Joyce: Een roman die bekend staat om zijn innovatieve gebruik van stroom van bewustzijn en andere experimentele technieken.
- “The Waste Land” door T.S. Eliot: Een gedicht dat de desillusie en wanhoop van de naoorlogse generatie weergeeft.
Postmoderne en Hedendaagse Periode (late 20e eeuw – heden)
De postmoderne en hedendaagse periode, die begint in de late 20e eeuw en tot op heden voortduurt, kenmerkt zich door een diversiteit aan stijlen en een afwijzing van traditionele literaire conventies. Postmoderne auteurs zoals Salman Rushdie en Ian McEwan spelen met metafictie, ironie en niet-lineaire verhaallijnen. Hedendaagse schrijvers richten zich op een breed scala aan onderwerpen, van de invloed van technologie op de menselijke ervaring tot vraagstukken rondom ras, gender en seksualiteit. Deze periode wordt gekenmerkt door een toegenomen globalisering van de literatuur, waarbij stemmen uit verschillende culturen en achtergronden bijdragen aan een rijk en gevarieerd literair landschap.
Wist je dat metafictie een literaire techniek is waarbij het verhaal zichzelf bewust is als fictie? In metafictieve werken kunnen personages zich bewust zijn van hun fictieve status, commentaar geven op het vertelproces, of de schrijver kan direct tot de lezer spreken. Deze techniek speelt met de grenzen tussen fictie en realiteit.
Belangrijkste werken:
- “Midnight’s Children” door Salman Rushdie: Een roman die magisch realisme gebruikt om de postkoloniale identiteit van India te onderzoeken.
- Werken van Zadie Smith en Ian McEwan: Hedendaagse auteurs die de complexiteiten van het moderne leven en relaties verkennen.
Drie wereldberoemde Britse auteurs
Eigenlijk vind ik het onmogelijk om slechts drie auteurs uit te lichten. Het land heeft zo enorm veel grote auteurs voortgebracht. Ik heb daarom een selectie gemaakt, maar deze vind ik verre van compleet 😉.
William Shakespeare (1564-1616)
William Shakespeare, vaak beschouwd als de grootste schrijver in de Engelse taal, werd geboren in Stratford-upon-Avon. Zijn exacte geboortedatum is onbekend, maar hij werd gedoopt op 26 april 1564. Shakespeare was niet alleen een toneelschrijver maar ook een dichter en acteur. Hij schreef 39 toneelstukken, 154 sonnetten en twee lange verhalende gedichten. Zijn werken zijn vertaald in vrijwel elke taal en worden meer opgevoerd dan die van elke andere toneelschrijver.
Bekende werken
- “Hamlet“: Een tragedie over de Deense prins die wraak zweert op zijn oom, die zijn vader heeft vermoord en zijn moeder heeft getrouwd.
- “Romeo en Julia“: Een tragisch liefdesverhaal over twee jonge geliefden wiens dood uiteindelijk hun vechtende families verzoent.
- “Macbeth“: Een tragedie over ambitie en macht; het volgt de opkomst en val van de Schotse generaal Macbeth.
Charles Dickens (1812-1870)
Charles Dickens was een van de grootste romanschrijvers van het Victoriaanse tijdperk en een meester van het creëren van gedenkwaardige personages. Hij werd geboren in Portsmouth, Engeland. Hier groeide hij op in armoede als kind en werkte hij in een schoensmeerfabriek voordat hij een journalist en later een schrijver werd. Zijn levendige karakters en gedetailleerde beschrijvingen van het leven in 19e-eeuws Engeland hebben hem een blijvende plaats in de literaire wereld bezorgd.
Wist je dat “Oliver Twist” van Charles Dickens het eerste volledige werk was dat in de Engelse literatuur een kind als hoofdpersonage had?
Bekende werken
- “Great Expectations”: Het verhaal van Pip, een jonge wees die opgroeit en de complexiteiten van het leven, liefde en maatschappij leert.
- “A Christmas Carol”: Het verhaal van Ebenezer Scrooge, een gierige oude man die bezoek krijgt van geesten die hem zijn verleden, heden en toekomst tonen.
- “Oliver Twist”: Het verhaal van een weesjongen die ontsnapt uit een werkgelegenheidscentrum en zich aansluit bij een groep zakkenrollers in Londen.
Jane Austen (1775-1817)
Jane Austen is bekend om haar scherpe observaties van de Engelse adel aan het einde van de 18e eeuw. Ze werd geboren in Hampshire als dochter van een geestelijke. Hoewel haar werk tijdens haar leven enige populariteit genoot, verkreeg ze postuum veel meer bekendheid. Haar ironische, vaak humoristische romans, die liefde en huwelijk onderzoeken, blijven tot op de dag van vandaag geliefd.
Bekende werken:
- “Pride and Prejudice”: Het verhaal van Elizabeth Bennet en haar vier zussen, die allemaal op zoek zijn naar een geschikte echtgenoot, met de nadruk op Elizabeth’s complexe relatie met de geestige en mysterieuze Mr. Darcy.
- “Sense and Sensibility”: Het verhaal van de Dashwood-zussen, Elinor en Marianne, en hun verschillende benaderingen van liefde en leven.
- “Emma”: Het verhaal van Emma Woodhouse, een jonge vrouw die zich bemoeit met de romantische zaken van haar vrienden en buren, met vaak onvoorziene gevolgen.
Moderne Engelse auteurs
De bovenstaande drie auteurs zijn allemaal van heel vroeger. Ik vind het voor dit land ook wel heel leuk om een aantal modernere auteurs te benoemen. Ik heb hier ook een keuze moeten maken tussen de honderden literaire talenten die geboren zijn in het Verenigd koninkrijk.
Zadie Smith
Zadie Smith is een Britse schrijver die bekend staat om haar scherpe en geestige verkenning van ras, klasse en culturele identiteit. Ze werd geboren in 1975 in Londen en brak door met haar debuutroman “White Teeth” in 2000. Dit boek werd vrijwel direct een doorslaand succes.
Bekende werken:
- “On Beauty”: Een roman die de esthetiek van kunst en de complexe relaties binnen een gemengd-ras familie onderzoekt.
- “NW“: Een levendige en meeslepende blik op het leven in Noordwest-Londen, waar Smith de levens van vier locals volgt.
Ian McEwan
Ian McEwan is een veelgeprezen schrijver wiens werk vaak duistere elementen van de menselijke psyche onderzoekt. Hij werd in 1948 geboren in Aldershot, Engeland. Hij is bekend om zijn compacte, maar krachtige proza en zijn vermogen om morele dilemma’s en ongemakkelijke waarheden aan te snijden.
Atonement speelt zich af in drie tijdsperioden: het Engeland van 1935, het Engeland en Frankrijk uit de Tweede Wereldoorlog en het huidige Engeland
Bekende werken:
- “Atonement”: Een diepgaande verkenning van schuld en verlossing die zich afspeelt over een periode van verschillende decennia, van de jaren ’30 tot het eind van de 20e eeuw.
- “Saturday”: Een roman die het leven van een neurochirurg tijdens de nasleep van 9/11 volgt, en de impact van die dag op zijn persoonlijke en professionele leven onderzoekt.
Hilary Mantel
Hilary Mantel is een Engelse schrijfster die bekend staat om haar historische romans. Ze werd geboren in 1952 in Derbyshire en heeft de literaire wereld veroverd met haar gedetailleerde en levendige weergave van historische figuren en periodes.
Bekende werken:
- “Wolf Hall”: Het eerste boek in een trilogie die het complexe leven van Thomas Cromwell, de raadsman van Hendrik VIII, volgt.
- “Bring Up the Bodies”: Het tweede boek van de trilogie, die verder ingaat op Cromwell’s stijging en uiteindelijke val.
Sarah Waters
Sarah Waters is een Britse schrijfster die vooral bekend staat om haar Victoriaanse romans met sterke lesbische personages en boeiende plots. Ze werd geboren in 1966 in Wales en heeft Waters een reputatie opgebouwd voor haar goed onderbouwde historische settings en complexe personages.
Bekende werken:
- “Fingersmith”: Een verhaal van bedrog en verraad in het Victoriaanse Londen, met een complex plot en onverwachte wendingen.
- “The Night Watch”: Een roman die het leven van vier Londenaren tijdens en na de Tweede Wereldoorlog volgt, met een focus op de verborgen verhalen van vrouwen.
Fantasyschrijvers uit Engeland
Normaal gesproken behandel ik fantasyschrijvers niet apart in mijn reeks de wereld rond in boeken, maar voor Engeland maak ik graag een uitzondering. Hoewel Tolkien geboren is in Zuid-Afrika, groeide hij op in Engeland. Hij was hier zelfs hoogleraar Angelsaksische taal aan de Universiteit van Oxford. Hij is veruit mijn meest favoriete auteur ooit. Hieronder heb ik drie fantasyauteurs uit Engeland voor je uitgewerkt!
Midden-Aarde van Tolkien
J.R.R. Tolkien (1892-1973)
John Ronald Reuel Tolkien, beter bekend als J.R.R. Tolkien, was een Engelse schrijver, dichter, filoloog en hoogleraar. Geboren in Zuid-Afrika en opgegroeid in Engeland, diende hij in de Eerste Wereldoorlog voordat hij een academische carrière begon. Hij is het meest bekend als de grondlegger / vader van de moderne fantasy-literatuur.
Bekende werken:
- “The Hobbit” (1937): Dit boek introduceert de wereld van Midden-aarde en vertelt het avontuur van Bilbo Baggins. Het is een geliefd verhaal dat zowel jong als oud aanspreekt.
- “The Lord of the Rings” (1954-1955): Een epische trilogie die de strijd tegen het kwaad in Midden-aarde volgt, en de reis van de hobbit Frodo om de Ene Ring te vernietigen.
Invloed: Het werk van Tolkien is niet alleen wereldberoemd om zijn rijke, gedetailleerde werelden en talen, maar ook om de diepgaande thema’s van vriendschap, moed, en de strijd tussen goed en kwaad. Zijn invloed op het fantasy-genre en de bredere literatuur is werkelijk ongeëvenaard.
J.K. Rowling (1965-heden)
Joanne Rowling, beter bekend als J.K. Rowling, is een Britse schrijver die wereldwijde faam verwierf met haar serie over de jonge tovenaar Harry Potter. De serie begon als een idee tijdens een treinrit en groeide uit tot een cultureel fenomeen.
Harry Potter
Bekende werken:
- “Harry Potter” serie (1997-2007): Bestaande uit zeven boeken, volgt het de avonturen van Harry Potter en zijn vrienden terwijl ze opgroeien en strijden tegen de duistere tovenaar Voldemort. De serie is vertaald in talloze talen en heeft geleid tot films, toneelstukken en een groot aantal merchandise.
Philip Pullman (1946-heden)
Philip Pullman is een Engelse schrijver, het meest bekend om zijn “His Dark Materials” trilogie. Pullman werd geboren in Norwich, Engeland en groeide op in een reizend gezin, wat zijn verbeelding en interesse in verhalen voedde.
Bekende werken:
“His Dark Materials” serie (1995-2000): Deze trilogie, bestaande uit “The Golden Compass”, “The Subtle Knife”, en “The Amber Spyglass”, is een meeslepend verhaal dat een parallel universum verkent. Het behandelt complexe thema’s zoals religie, filosofie en natuurkunde.
Mijn aanrader uit Engeland
Als ik één boek van een Engelse auteur moet aanbevelen, zou het zonder twijfel “Pride and Prejudice” van Jane Austen zijn. Dit tijdloze meesterwerk, gepubliceerd in 1813, blijft een van de meest geliefde romans in de Engelse literatuur. Austen’s scherpe observaties van menselijk gedrag, haar levendige dialogen en haar ironische vertelstem maken “Pride and Prejudice” niet alleen tot een belangrijk cultureel document maar ook tot een enorm vermakelijke leeservaring. Het is een boek dat je keer op keer kunt lezen, telkens met nieuwe inzichten en plezier. Dit boek staat ook in onze Boekendief Top 100 boeken die je gelezen moet hebben.
