In het vorige deel van De wereld rond in boekenstond Spanje centraal. Ik steek nu de Straat van Gibraltar over om aan te komen in Marokko, een land dat net enorm rijk is aan cultureel. Van de kronkelende medina’s en bruisende souks tot aan de uitgestrekte woestijnen, Marokko is een land dat tot de verbeelding spreekt. Marokko is een voedingsbodem voor een aantal van de meest boeiende literaire werken ter wereld. In dit artikel verken ik de Marokkaanse literatuur, een tapijt even rijk en gelaagd als de beroemde Marokkaanse kleden, geweven met thema’s van identiteit, migratie en menselijkheid.
Leuk om te weten: Na het verkennen van de literaire schatten van Australië, Nieuw-Zeeland, Singapore, Maleisië en Thailand, begin ik aan een gloednieuwe route geïnspireerd door de reis die Santiago maakt in het prachtige boek De Alchemist van Paulo Coelho
Marokko heeft een rijke en diverse literaire traditie die duizenden jaren teruggaat en invloeden heeft ondergaan van vele culturen en religies. De Marokkaanse literatuur is geschreven in een verscheidenheid aan talen, waaronder Arabisch, Berber, Frans en Spaans. Het omvat een breed scala aan genres, zoals poëzie, proza, drama en journalistiek.
Oudheid en middeleeuwen
De vroegste literaire teksten uit Marokko dateren van de periode vóór de komst van de islam en zijn voornamelijk Berberse verhalen en poëzie, die mond-op-mond werden overgebracht. Na de komst van de islam in de 7e eeuw begon de Arabische taal en literatuur een dominante rol te spelen. Het land werd een belangrijk centrum van leren en cultuur, waarbij steden als Fez en Marrakech dienden als belangrijke culturele hubs.
In de middeleeuwen werd Marokko bekend om zijn geleerden en schrijvers die bijdroegen aan de islamitische gouden eeuw. Werken van deze periode omvatten theologische teksten, juridische verhandelingen en filosofische werken. Enkele bekende figuren uit deze tijd zijn Ibn Rushd (Averroës), een filosoof en arts, en Ibn Battuta, de beroemde reiziger en schrijver.
De Berbers zijn een etnische groep die oorspronkelijk uit Noord-Afrika komt, met name uit landen als Marokko, Algerije, Tunesië, Libië en een deel van Egypte. Ze hebben een rijke geschiedenis die duizenden jaren teruggaat en zijn een van de oudste bekende volkeren in Afrika. De Berbers hebben hun eigen talen en culturen, die verschillen van de Arabische culturen die overwegend zijn in veel van de Noord-Afrikaanse landen.
De term “Berber” is afgeleid van een Grieks woord dat “barbaar” betekent, maar de Berbers noemen zichzelf doorgaans “Amazigh,” wat “vrije mensen” of “nobelen” betekent. Er zijn veel verschillende Berberstammen, elk met hun eigen dialect en tradities, zoals de Kabyles in Algerije of de Riffijnen in Marokko.
Hoewel de Berbers in veel opzichten zijn gemarginaliseerd en gearabiseerd gedurende verschillende perioden van de geschiedenis, hebben ze een belangrijke invloed gehad op de culturen van Noord-Afrika. Ze hebben ook een rijk literair en cultureel erfgoed, dat wordt uitgedrukt in zowel het Amazigh (de Berbertaal) als in het Arabisch en Frans.
In Marokko vormen de Berbers een aanzienlijk deel van de bevolking en hun culturele invloed is zichtbaar in de taal, kunst, muziek en zelfs in de Marokkaanse keuken. In de afgelopen jaren zijn er in Marokko stappen ondernomen om de Amazigh-cultuur te erkennen en te behouden, inclusief de erkenning van de Berbertalen als een officiële taal in de Marokkaanse grondwet van 2011.
Koloniale periode en modernisering
Tijdens de koloniale periode van de 19e en 20e eeuw kwamen Franse en Spaanse invloeden op de voorgrond, vooral omdat Marokko een Frans en Spaans protectoraat werd. Deze periode bracht ook een nieuw genre van Marokkaanse literatuur voort dat in het Frans werd geschreven. Na de onafhankelijkheid in 1956 begon er een beweging om de Arabische en Berberse literaire tradities een nieuw leven in te blazen en te moderniseren.
Driss Chraïbi
Een van de pioniers van de moderne Marokkaanse literatuur, bekend om zijn roman “Le Passé Simple.”
De hedendaagse Marokkaanse literatuur is divers en dynamisch en behandelt vaak thema’s zoals identiteit, migratie, en sociale en politieke kwesties. Driss Chraïbi, Tahar Ben Jelloun en Leïla Slimani zijn enkele van de meest prominente Marokkaanse auteurs die in het Frans schrijven en internationale bekendheid hebben verworven. Andere auteurs zoals Mohamed Choukri en Abdelkebir Khatibi hebben bijgedragen aan de Arabische literatuur.
Goed om te weten: Berberse literatuur heeft de laatste jaren een heropleving gekend, met een toenemende belangstelling voor het vastleggen van de orale tradities en het publiceren van werken in de Berberse taal. Ook is er een groeiende aandacht voor vrouwelijke auteurs en genderkwesties in de Marokkaanse literatuur.
4 moderne Marokkaanse auteurs die je móet lezen
Het was bijna een onmogelijke taak om 5 moderne Marokkaanse auteurs te kiezen, omdat er enorm veel literair talent rondloopt in Marokko. Ik heb wel een selectie gemaakt, maar als je interesse hebt in Marokkaanse auteurs, dan raad ik je aan om zelf ook nog verder te zoeken.
Saphia Azzeddine
Saphia Azzeddine is een Frans-Marokkaanse schrijfster, geboren in Agadir en verhuisd naar Frankrijk toen ze negen was. Na een carrière in de journalistiek en als scenarioschrijver, maakte ze haar literaire debuut in 2005 met Confidences à Allah. Haar gevarieerde achtergrond heeft haar in staat gesteld om zich op verschillende media te richten, waaronder film. In 2011 regisseerde ze een verfilming van haar tweede roman Mon père est femme de ménage.
Malika werd geboren in een machtige Marokkaanse familie. Haar leven nam een tragische wending toen haar vader, generaal Mohamed Oufkir, betrokken was bij een coup tegen koning Hassan II. Na zijn dood werden Malika en haar familie 15 jaar lang gevangen gezet. Na hun vrijlating emigreerde ze naar Parijs en werd een pleitbezorger voor politieke gevangenen. Ze schreef ook de memoires Stolen Lives.
Leïla Slimani is een Frans-Marokkaanse schrijfster, geboren in een liberaal, Franstalig gezin in Rabat. Na haar verhuizing naar Parijs voor haar opleiding, werkte ze als journalist voordat ze de overstap maakte naar het schrijven van romans. Haar tweede roman, Chanson douce, leverde haar in 2016 de Prix Goncourt op en maakte haar tot een literaire ster. Naast haar schrijfwerk dient ze ook als Franse diplomaat bij de Organisation internationale de la Francophonie.
Tahar Ben Jelloun is een veelzijdige Marokkaanse schrijver, geboren in Fez en later verhuisd naar Frankrijk. Hoewel Arabisch zijn moedertaal is, koos hij ervoor om in het Frans te schrijven en verwierf hij bekendheid met werken zoals Gewijde Nacht, waarmee hij in 1987 de Prix Goncourt won. Zijn veelzijdige carrière omvat journalistiek, onderwijs en het schrijven van essays. Ben Jelloun staat ook bekend om zijn pedagogische werken, zoals Le Racisme expliqué à ma fille, en is een veelgevraagd spreker.
Ga je op reis naar dit fantastische land? Dan raad ik je aan om dit te doen met een reisgids in de koffer / backpack. De onderstaande gidsen kan ik van harte aanraden.
Aan het einde van elk land raad ik één boek aan dat je moet lezen. Ik heb voor Marokko gekozen voor het boek 🇳🇱Hongerjaren / 🇬🇧For Bread Alone / 🇫🇷Pour le pain / 🇲🇦Al-Khubz Al-Hafi.
Hongerjaren is een autobiografische roman van de Marokkaanse schrijver Mohamed Choukri. Het boek werd oorspronkelijk gepubliceerd in 1973 en vertelt het schokkende verhaal van de jeugd van de schrijver, waarin hij worstelde met extreme armoede, honger, en het harde leven op de straten van Tanger en Tetouan. Het is een rauw, ongefilterd verslag van zijn leven, dat ook thema’s als seksualiteit, misdaad en drugs aansnijdt.
Vanwege de expliciete inhoud en de kritische weergave van Marokkaanse samenleving en cultuur werd het boek aanvankelijk verboden in Marokko. De regering was van mening dat het boek een te negatief beeld schetste van Marokko en beschouwde het als een gevaar voor de openbare moraal. Het verbod was ook deels te wijten aan politieke redenen, aangezien het boek werd gezien als een impliciete kritiek op de sociale en economische omstandigheden in het land.
Ondanks, of misschien wel dankzij, het verbod kreeg Hongerjaren internationale aandacht en werd het vertaald in verschillende talen. Het boek is inmiddels erkend als een belangrijk werk in de Marokkaanse en Arabische literatuur, en het verbod is in latere jaren opgeheven. Het blijft een krachtig portret van de onderkant van de Marokkaanse samenleving en wordt vaak aangehaald in discussies over sociale rechtvaardigheid en mensenrechten in de regio.
Vragen en antwoorden over dit artikel en de literaire geschiedenis van Marokko
Wat is de rol van Berbers in de Marokkaanse literatuur?
Berbers zijn een van de oudste bekende volkeren in Afrika zijn met een rijke literaire en culturele geschiedenis. Hun invloed is zichtbaar in verschillende aspecten van de Marokkaanse cultuur en literatuur, en er zijn recente inspanningen om de Berbertalen als officiële talen te erkennen.
Waarom werd Hongerjaren oorspronkelijk verboden in Marokko?
Hongerjaren werd verboden vanwege de expliciete inhoud en de kritische weergave van de Marokkaanse samenleving. De regering vond dat het boek een negatief beeld gaf van Marokko en een gevaar vormde voor de openbare moraal.
Wie zijn enkele moderne Marokkaanse auteurs die ik zou moeten lezen?
Als ik wat aanraders zou moeten geven, dan zijn dat: (in willekeurige volgorde) Saphia Azzeddine, Malika Oufkir, Leïla Slimani en Tahar Ben Jelloun. Deze auteurs hebben internationale bekendheid verworven en hun werken behandelen vaak complexe thema’s zoals identiteit, migratie en sociale vraagstukken.
Welke talen zijn prominent in de Marokkaanse literatuur?
Marokkaanse literatuur is geschreven in een verscheidenheid aan talen, waaronder Arabisch, Berber, Frans en Spaans, wat de diverse culturele invloeden in het land weerspiegelt.
Wat is de invloed van de koloniale periode op de Marokkaanse literatuur?
Tijdens de koloniale periode werden Franse en Spaanse invloeden sterker, vooral omdat Marokko een Frans en Spaans protectoraat werd. Dit bracht een nieuw genre van Marokkaanse literatuur voort dat voornamelijk in het Frans werd geschreven. Na de onafhankelijkheid is er echter een beweging geweest om de Arabische en Berberse literaire tradities te moderniseren.
Wij schrijven onze teksten en reviews als onafhankelijke partij. Daarbij maken we soms gebruik van affiliate links. Meer hierover lees je in ons advertentiebeleid.
