De reis van vorige week startte in Australië. Ik bekeek hier onder andere de mooie vertellingen van de Aboriginals (Dreamtime), de goudkoorts en moderne schrijvers. Nadat ik bijna 15 jaar geleden een lange rondreis had gemaakt door Australië, vlogen we richting Wellington op het Noordereiland van Nieuw-Zeeland. Hier gaat mijn literaire wereldreis: de wereld rond in boeken dan ook verder. Ik bekijk in dit land de literaire geschiedenis (van de vroege Maori-vertellingen tot en met nu) en populaire schrijvers. Daarnaast bekijk ik ook populaire boeken die in dit land afspelen en welke reisgidsen interessant zijn om inspiratie op te doen voor een reis naar het mooiste land waar ik ooit ben geweest.
Tip: Zet tijdens het lezen van dit artikel deze Spotify playlist aan met Maori Songs of New Zealand. Ik heb deze playlist geluisterd tijdens het schrijven van dit artikel!
Vroege Maori-vertellingen en Oraliteit (Vóór 1800)
Voor de komst van Europese kolonisten kende de Maori-cultuur in Nieuw-Zeeland veel prachtige traditionele verhalen Door de generaties heen werden legendes, mythen en verhalen mondeling doorgegeven. Deze verhalen, die de kosmologische oorsprong van de Maori’s, hun hechte verbinding met het land en de morele waarden van hun samenleving vastlegden, vormen nu een essentieel onderdeel van de Nieuw-Zeelandse literaire canon. Boeken bestonden in deze tijd nog niet. Wel zijn er veel van deze prachtige Maori-verhalen later vastgelegd in boekvorm. De auteur Esdon Best heeft bijvoorbeeld het erg leerzame boekje Spiritual and mental concepts of the Maori geschreven. Daarnaast raad ik vooral het boek Maori Tales and legends aan van Kate Mccosh Clark.
Koloniale en Postkoloniale Literatuur (1800-1930)
Met de komst van Europese kolonisten in de 19e eeuw werd in de literatuur van Nieuw-Zeeland veel geschreven over het samengaan en soms het conflict tussen de Maori- en Pakeha-culturen. De landschappen van Nieuw-Zeeland, de ervaring van kolonialisatie en het leven aan de grens van het Britse rijk stonden centraal in de vroege literatuur. Tegen het begin van de 20e eeuw begon de internationale gemeenschap schrijvers zoals Katherine Mansfield te erkennen. Bekende boeken uit deze periode zijn onder andere:
- Jane Mander – The Story Of A New Zealand River: Alice Roland en haar gezin verhuizen naar een afgelegen huis in een kauri-bos. Haar hereniging met haar man is moeizaam, maar de plek bevordert haar persoonlijke groei naar liefde en bevrijding. Het boek uit 1920 confronteert belangrijke kwesties, zoals vrouwenrechten. Dit boek was tevens mogelijk de inspiratie voor de film The Piano.
- The Garden Party & Other Stories Een verzameling van 15 verhalen die het Nieuw-Zeelandse leven in deze periode goed schetsen. Mijn aanrader voor iedereen die een boek uit de koloniale / postkoloniale periode in Nieuw-Zeeland wil lezen.
Opkomst van de Nationale Identiteit (1930-1960)
Naarmate Nieuw-Zeeland verder groeide als land, veranderde de literatuur ook. Schrijvers zoals Frank Sargeson en R.A.K. Mason begonnen diepgaand na te denken over de identiteit van hun land, de verschillen tussen het leven in steden en op het platteland, en ze zochten naar een unieke Nieuw-Zeelandse stem in hun literaire werken.
Het bekendste werk uit deze tijd is van John Mulgan genaamd Man Alone. “Man Alone” is een klassieker in de Nieuw-Zeelandse literatuur, geschreven door John Mulgan en voor het eerst gepubliceerd in 1939. Het verhaal speelt zich af tijdens de Grote Depressie en volgt Johnson, een Engelse ex-soldaat op zoek naar een nieuw leven in Nieuw-Zeeland. Het boek verkent de economische omstandigheden van die tijd en Johnson’s strijd als een eenzame existentialist. Het wordt vaak vergeleken met John Steinbeck’s “The Grapes of Wrath” en is een veel bestudeerd werk onder studenten in Nieuw-Zeeland.
Leuk om te weten: Dit boek wordt ook wel one of the foundation stones of New Zealand literature genoemd.
Maori Renaissance en Culturele Diversiteit (1960-1990):
In de late 20e eeuw was er een heropleving van Maori literatuur en kunst. Schrijvers zoals Witi Ihimaera en Patricia Grace belichtten de moderne ervaringen van Maori in Nieuw-Zeeland. Parallel daaraan werd de literatuur meer divers, waarbij ook de verhalen en stemmen van Pacifische eilandbewoners en andere etnische groepen in Nieuw-Zeeland werden opgenomen. Bekende boeken en schrijvers uit deze periode zijn:
- Whanau door Witi Ihimaera – een roman over het leven in een Maori-gemeenschap.
- Potiki door Patricia Grace – een verhaal over Maori landrechten en de spanning tussen traditie en moderniteit.
- The Bone People door Keri Hulme – een roman die een krachtig beeld schetst van relaties en cultuur in Nieuw-Zeeland.
Hedendaagse literatuur (1990 – heden)
In de hedendaagse literatuur van Nieuw-Zeeland zien we een combinatie van oude en nieuwe dingen. Schrijvers zoals Eleanor Catton, die een prijs heeft gewonnen voor haar boek The Luminaries, en Janet Frame praten vanuit een Nieuw-Zeelands standpunt over dingen die in de hele wereld gebeuren. De literatuur van nu gaat over de moeilijke en goede kanten van wereldwijde verbondenheid, verhuizen naar andere landen en de moderne veranderingen die er zijn in de 21e eeuw.
Drie schrijvers uit Nieuw-Zeeland uitgelicht
Ik probeer in elk artikel dat ik over een land schrijf drie schrijvers uit te lichten. Eigenlijk zou ik er bij sommige landen (zoals Nieuw-Zeeland) wel 10 willen uitlichten, maar ik beperk me tot drie.
Katherine Mansfield
Zonder twijfel een van de meest beroemde Nieuw-Zeelandse schrijvers, Mansfield staat bekend om haar korte verhalen. Ze had een unieke stijl en was een meester in het vastleggen van momenten, stemmingen en nuances van menselijke relaties. Haar werken beschrijven vaak haar eigen ervaringen in zowel Nieuw-Zeeland als Europa. The Garden Party is een van haar bekendste werken.
Witi Ihimaera
Ihimaera is een belangrijke stem in de Maori-renaissance in de literatuur. Hij was de eerste Maori-schrijver die een roman publiceerde. Zijn boeken gaan vaak over de uitdagingen en schoonheid van het moderne Maori-leven. Whale Rider is zijn meest internationaal erkende werk.
Dit boek werd later verfilmd en kreeg wereldwijd veel positieve aandacht. Deze film heb ik zelf ook gezien toen ik in Nieuw-Zeeland was!
Tayi Tibble
Tibble is een jonge Maori-schrijver en dichter. Haar dichtbundel Poukahangatus heeft veel lof ontvangen en behandelt thema’s van identiteit, cultuur en vrouwelijkheid in de hedendaagse Maori-gemeenschap.
Reisgidsen
Zonder een goede reisgids ga ik niet op reis in een land. Dat geldt ook voor mijn fictieve reis door Nieuw-Zeeland in de blogserie De wereld rond in boeken. Naast reisgidsen vind ik zelf ook reisverhalen erg inspirerend, vandaar dat ik deze ook in het onderstaande overzicht heb opgenomen.
Jongere auteurs uit Nieuw-Zeeland
Ik behandel hierboven voornamelijk auteurs van vroeger, waarvan het merendeel niet meer onder ons is. Ik vind het toch fijn om ook een aantal boeken te benoemen van jongere auteurs, die waarschijnlijk nog een hele mooie carrière voor zich hebben! Ik denk hierbij meteen aan Brian Falkner, die veel goede YA-boeken schrijft. Ook al is hij geboren in 1962, verwacht ik nog veel van hem. De eerder genoemde Tayi Tibble mag ook zeker niet ontbreken.
Als laatste wil ik de – in 1989 geboren – auteur Ben Sanders ook een plekje geven in deze lijst. Hij is een misdaadschrijver het Auckland. Ik verwacht dat zijn werk nog erg populair kan gaan worden in de toekomst. Helaas is zijn werk alleen nog beschikbaar in het Engels en Duits.
Cultuur en samenleving
Nieuw-Zeeland is een mix van Maori-tradities en invloeden vanuit de hele wereld. De Maori-cultuur is erg belangrijk. Ze hebben hun eigen taal, dansen en verhalen die veel vertellen over de geschiedenis van het land. Net als in Australië, zijn er in Nieuw-Zeeland ook veel mensen vanuit andere landen komen wonen. Ze hebben allemaal iets nieuws en unieks toegevoegd, zoals eten, kunst en muziek. Mensen in Nieuw-Zeeland, ook wel Kiwi’s genoemd, vinden vriendschap en samenwerken belangrijk. Ze houden van sport, kunst en de natuur. Van de mooie stranden tot de hoge bergen, ze genieten graag buiten.
Mijn persoonlijke aanbeveling
Ik doe per reis door een land altijd één aanbeveling. Een haast onmogelijke taak! In dit geval was het toch redelijk eenvoudig. Ik raad – als je een goed boek wilt lezen van een Nieuw-Zeelandse schrijfster – het boek 🇳🇱 Kerewin / 🇬🇧 a The Bone People aan. “The Bone People” gaat over drie bijzondere mensen in Nieuw-Zeeland: Kerewin, een kunstenares die graag alleen is, Joe, een Maori-man die zijn vrouw heeft verloren, en Simon, een jongen die niet kan praten en veel heeft meegemaakt. Samen beleven ze van alles en het verhaal laat zien hoe zij met elkaar omgaan en hoe belangrijk familie en vriendschap zijn. Het boek vertelt ook veel over de cultuur en de natuur van Nieuw-Zeeland.
