Na mijn bezoek aan Laos in de vorige blog in deze serie, is het nu tijd voor een literair bezoek aan de oudste natie van Europa; Portugal. De Portugese literatuur is diep geworteld in de cultuur, geschiedenis en identiteit van het land. In dit artikel lees je over de geschiedenis van literatuur in Portugal, bekende auteurs en nieuwe auteurs die je zeker moet gaan volgen!
In de middeleeuwen bloeide de Portugese poëzie, vooral met de cantigas (liederen). Deze poëzie was vaak geschreven in het Galicisch-Portugees en richtte zich op thema’s als liefde (cantigas de amor), satire (cantigas de escárnio e maldizer), en devotie. Bekende werken uit deze tijd zijn verzameld in de Cantigas de Santa Maria, vaak toegeschreven aan koning Alfons X van Castilië. Je kan veel liederen beluisteren op YouTube, deze worden namelijk nog steeds gezongen. Een uitvoering live bijwonen is overigens een magische ervaring.
Ontdekkingsreizen en de Renaissance (15e – 16e eeuw)
De periode van de Portugese ontdekkingen bracht een golf van literatuur voort die werd geïnspireerd door avonturen en nieuwe werelden. Luís de Camões, de grootste Portugese dichter, schreef Os Lusíadas (1572), een episch gedicht dat de reizen van Vasco da Gama en de Portugese maritieme successen beschrijft.
Amália Rodrigues - O Melhor De../ Volume II (2 CD)
Vasco da Gama (1469-1524) was een van de belangrijkste ontdekkingsreizigers uit de geschiedenis van Portugal. In 1498 slaagde hij erin om als eerste Europeaan India te bereiken via een zeeroute rond Afrika. Dit markeerde het begin van een bloeiende handel in specerijen en versterkte Portugal’s rol als wereldmacht. Zijn expedities legden de basis voor een periode van enorme welvaart en culturele uitwisseling. Vasco da Gama blijft een symbool van Portugese ambitie en ontdekkingsdrang, en zijn invloed is nog altijd voelbaar in de Portugese geschiedenis en literatuur.
Barok (17e eeuw)
De barokperiode in Portugal was een tijd waarin grote veranderingen plaatsvonden in religie en politiek. Dit had natuurlijk enorm veel invloed op de literatuur. Barokschrijvers gebruikten vaak rijke, beeldende taal en schreven over heftige emoties en hoe kort het leven is. Religie speelde een belangrijke rol: veel boeken en gedichten gingen over de band tussen mensen en God.
Francisco Rodrigues Lobo schreef bijvoorbeeld pastorale poëzie, waarin het eenvoudige leven op het platteland werd gecombineerd met ingewikkelde beelden en ideeën.
Sóror Mariana Alcoforado die waarschijnlijk de Lettres portugaises schreef, beschreef in haar werk thema’s zoals liefde en verlies.
Tijdens de Verlichting stond rationeel denken en de hervorming van de samenleving centraal. Portugese schrijvers zoals Luís António Verney en Francisco Manuel de Melo speelden een rol in het verspreiden van deze thema’s, die in deze tijd in meerdere landen centraal stonden. In deze periode begon de literatuur zich meer te richten op sociale kritiek en filosofische kwesties.
Romantiek (19e eeuw)
De romantiek bracht een focus op nationale identiteit, gevoelens en verbeelding. Almeida Garrett, een sleutelfiguur van deze beweging, schreef toneelstukken zoals Frei Luís de Sousa en hielp de Portugese literatuur te hervormen. Camilo Castelo Branco was een andere prominente schrijver, bekend van Amor de Perdição, een tragische liefdesroman. Deze liefdesroman is in 2009 verfilmd. Je kan op IMDB de trailer bekijken.
Tegen het einde van de 19e eeuw veranderde de Portugese literatuur, waarbij schrijvers zich meer gingen richten op de realiteit van het dagelijks leven en de natuur van de mens. In deze periode werden veel sociale problemen zoals armoede, corruptie en de machteloosheid van mensen aan de kaak gesteld. Een van de bekendste schrijvers uit deze tijd is Eça de Queirós. Zijn boeken Os Maias en O Crime do Padre Amaro geven een scherp beeld van de Portugese samenleving, de kerk en de hypocrisie die daar aanwezig was.
Modernisme (20e eeuw)
In deze periode gingen Portugese auteurs meer experimenteren met schrijfstijl en diverse vormen. Fernando Pessoa, misschien wel de meest invloedrijke Portugese schrijver, gebruikte alter ego’s zoals Álvaro de Campos en Alberto Caeiro om een complexe, veelzijdige literaire wereld te beschrijven. Andere modernisten zoals Mário de Sá-Carneiro droegen bij aan de beweging.
Hedendaagse Periode (na 1974)
Na de Anjerrevolutie in 1974 bloeide de literatuur, met een focus op democratie, identiteit en postkolonialisme. José Saramago, winnaar van de Nobelprijs voor Literatuur (1998), bracht Portugal internationale erkenning met werken zoals Ensaio sobre a Cegueira (Blindness). Andere hedendaagse schrijvers zoals Lídia Jorge en António Lobo Antunes blijven de Portugese literatuur vernieuwen en internationaal invloedrijk maken.
De Anjerrevolutie vond plaats op 25 april 1974. Dit was een vreedzame militaire coup die het autoritaire regime van de Estado Novo ten val bracht. Het was het resultaat van jarenlange onvrede met de dictatuur van António de Oliveira Salazar en zijn opvolger, Marcello Caetano. Het leger greep de macht zonder veel bloedvergieten. Het symbool van de revolutie werd de anjer, die de soldaten gebruikten in plaats van wapens om hun vreedzame bedoelingen te onderstrepen. De revolutie leidde tot de democratisering van Portugal, het einde van de koloniale oorlogen in Afrika en belangrijke veranderingen in het sociaaleconomische beleid van het land. Het was een keerpunt in de Portugese geschiedenis, dat niet alleen de politiek, maar ook de cultuur en de literatuur beïnvloedde. De gebeurtenissen van 1974 vormden natuurlijk een belangrijk onderwerp in de Portugese literatuur van de 20e eeuw.
Moderne Portugese auteurs
Valter Hugo Mãe – Hij staat bekend om zijn poëtische en emotionele schrijfstijl. In zijn boeken staan thema’s, zoals identiteit, liefde en natuur regelmatig centraal. Hij is de auteur van verschillende romans, waaronder A Máquina de Fazer Espanhóis en Homens Imprudentemente Poéticos.
Lídia Jorge – Ze is een van de bekendste auteurs in de moderne Portugese literatuur. Haar boeken behandelen vaak maatschappelijke thema’s. Haar bekendste werk is O Vale das Sombras, waarin ze het leven van gewone mensen in de Portugese samenleving beschrijft.
António Lobo Antunes – Hij is een van de belangrijkste hedendaagse schrijvers van Portugal. In zijn romans staan de menselijke psyche en de politieke en sociale geschiedenis van het land regelmatig centraal. Os Cus de Judas en Memória de Elefante zijn enkele van zijn bekendste werken.
Jose Luís Peixoto – Zijn boeken combineren realisme en poëzie en vinden zich vaak plaats in de Portugese landelijke en visserscultuur. Cemitério de Pianos en Nenhum Olhar zijn voorbeelden van zijn verhalende stijl.
Ricardo Adolfo – Een van de jonge auteurs van de nieuwe generatie, bekend om zijn experimenten met taal en stijl. Zijn werk is vaak gericht op thema’s van persoonlijke en culturele identiteit
Mijn aanrader: Achter gesloten grenzen van Jose Luís Peixoto
Ik sluit elk artikel binnen deze serie altijd af met een aanrader van een auteur uit het land. Voor Portugal heb ik gekozen voor Achter gesloten grenzen van de beroemde auteur Jose Luís Peixoto. Dit is een fascinerend reisverslag waarin de Portugese schrijver José Luís Peixoto zijn ervaringen beschrijft tijdens een bezoek aan Noord-Korea. Peixoto krijgt een unieke kijk in een land dat zelden voor buitenlanders openstaat. Hij wordt voortdurend begeleid door een gids en ervaart de strenge regels en propaganda van het regime. Het boek biedt een indringende blik op de alledaagse levens van de Noord-Koreanen en contrasteert deze met de westerse wereld. Peixoto beschrijft met een scherp oog voor detail de absurditeiten die hij tegenkomt en de impact die deze reis op hem heeft.
Wij schrijven onze teksten en reviews als onafhankelijke partij. Daarbij maken we soms gebruik van affiliate links. Meer hierover lees je in ons advertentiebeleid.
