Op 3 juli 2023 is het nieuwe boek van Arnon Grunberg. De titel prikkelt al: De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood. Een week voordat het boek verschijnt hebben we een exemplaar gehad in samenwerking met Uitgeverij Pluim. Als fan van eerdere werken van Grunberg, was ik verheugd dat we dit boek mochten reviewen! Hoewel ik normaal gesproken niet de snelste lezer ben, had ik De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood binnen anderhalve dag uit. In de onderstaande tekst deel ik mijn mening over het boek.
Over het boek
Arnon Grunberg reisde voor het non-fictieboek De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood af naar Georgië, Oekraïne en Polen om daar vluchtelingen, beleidsmedewerkers en andere (bijzondere) mensen te ontmoeten. In Nederland loopt hij mee met de IND en de vreemdelingenpolitie. In Georgië spreekt hij met Nina en Masha, die gevlucht zijn uit Rusland. Hier spreekt hij ook met twee mensen die werkzaam zijn bij de vluchtelingenorganisatie van de VN. In Polen spreekt hij met Hussein, die in een detentiecentrum verblijft. Tijdens zijn reis in Oekraïne spreekt met vluchtelingen die in eigen land blijven. In het boek komen diverse soorten vluchtelingen aan bod. De eerste twee zinnen die op de achterkant staan vind ik erg treffend: De bewaakte grensovergang is waar de staat iedereen als verdachte beschouwt. Daar moet men zijn onschuld bewijzen.
Bijzondere verhalen
Het boek staat vol met bijzondere ervaringen en ontmoetingen. Sommige ontmoetingen kort en hartverwarmend en andere ontmoetingen lang en vol met wantrouwen. De vluchteling moet immers met een goed verhaal komen om zijn onschuld te bewijzen.
In het begin van het boek vertelt Grunberg over Aeroflot Flight 6833, waar zeven jongeren een vliegtuig probeerden te kapen. Opmerkelijk detail: de jongeren behoorden tot de elite van het land. Grunberg omschrijft dit naar mijn mening erg treffend:
De jeugdige kapers van vlucht Aeroflot 6833 waren kinderen van Marx die hadden geconcludeerd dat Marx zonder Coca-Cola onleefbaar was. Zij wensten te leven in een wereld waar een spijkerbroek hooguit mode was, geen daad van verzet, en dat verlangen eindigde met een kogel door hun hoofd in een cel in Tbilisi.
Tijdens de reizen die Grunberg maakt in het boek komt hij veel bijzondere mensen tegen. Na het lezen blijft mij het verhaal van Hussein het meest bij. Hij zit in een detentiecentrum in Polen en beschrijft uitgebreid zijn ervaring. Hussein komt uiteindelijk tot de volgende conclusie: Hun tactiek is je leven zo miserabel maken dat je zelf vraagt om deportatie.
Een inkijkje in de asielprocedure van Nederland
Wat ik zelf erg interessant vind is het deel waarin Grunberg zijn ervaringen omschrijft van het meelopen bij de IND, COA en de vreemdelingenpolitie. Je krijgt een uniek kijkje achter de schermen. Grunberg zit bij gesprekken met vluchtelingen, waarbij hij observeert en soms ook zijn mening geeft. Bijzonder om te lezen hoe er wordt getoetst of een vluchteling, die volgens informatie banden heeft met een criminele organisatie, misschien oorlogsmisdaden heeft gepleegd.
Even heb ik het gevoel, maar misschien ben ik door de hitte bevangen, dat ik beland ben in een gezelschapsspel waarbij we moeten vaststellen wie de dader is. Een soort Cluedo. Ik zou zeggen dat de tolk het heeft gedaan.
Over Arnon Grunberg
Arnon Yasha Yves Grunberg, geboren op 22 februari 1971, is een Nederlandse schrijver en journalist die bekend staat om zijn romans, essays, columns en zijn werk als journalist. Zijn werk is vertaald in 30 talen en in 2022 ontving hij de PC Hooftprijs, een prestigieuze Nederlandse literaire prijs voor zijn levenswerk. Grunberg is vooral bekend om zijn romans ‘Blue Mondays’ en ‘Tirza’, en heeft diverse prijzen in ontvangst mogen nemen voor zijn schrijfwerk. Naast zijn romans heeft Grunberg een belangrijke bijdrage geleverd aan publieke debatten door middel van zijn essays en opiniestukken in internationale media. Hij staat ook bekend om zijn literaire journalistiek en periodes van totale onderdompeling in diverse aspecten van de samenleving
De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood recensie
Recensie
Samenvatting
De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood is een prachtige en confronterende reis door de wereld van de vluchtelingen, grensbewakers en de bureaucratische processen die hen verbinden. Je voelt als lezer zowel de wanhoop van de vluchtelingen als de zware verantwoordelijkheid van de functionarissen die over hun lot beslissen. Het is ook een uiterst relevant en actueel boek. Hedendaagse thema’s van oorlog in Rusland, de vluchtelingencrisis in Oekraïne en de controversiële uitspraken van figuren zoals Geert Wilders, komen aan bod. Grunberg geeft ook veel quotes van bekende schrijvers en filosofen. Iets wat ik zelf altijd erg kan waarderen. Ik vind De vluchteling, de grenswacht en de rijke jood echt een aanrader.
