De laatste jaren heb ik geen hele grote reizen gemaakt. Ik ben wel een keer naar Thailand geweest en heb wat kleine uitstapjes gemaakt in Nederland en Europa. Aangezien ik reizen vaak wel mis, heb ik op Boekendief.nl de reeks De wereld rond in boeken in het leven geroepen. Het is uiteindelijk de bedoeling om alle officieel erkende landen ter wereld aan te doen. De eerste serie staat in teken van de lange reis die ik maakte door Australië, Nieuw-Zeeland, Singapore, Maleisië en Thailand. Deze keer kijk ik naar Maleisië. Dit prachtige land is een ware smeltkroes van culturen, met een Brits koloniaal verleden. Welke schrijvers raad ik aan? Hoe ziet de literaire geschiedenis van Maleisië er uit?
Over het land Maleisië
Maleisië is een land in Zuidoost-Azië, verdeeld over twee regio’s: het schiereiland Maleisië en een deel van het eiland Borneo. Het land is een smeltkroes van culturen. Je komt er een mix van Maleiers, Chinezen, Indiërs en inheemse bevolkingsgroepen tegen. De officiële taal is het Maleis en de overheersende religie is de islam. Er zijn ook andere religieuze gemeenschappen. Kuala Lumpur, met de iconische Petronas Twin Towers, is de bruisende hoofdstad. Naast de moderne steden heeft Maleisië prachtige natuur en een groeiende economie die zich richt op diverse sectoren, waaronder toerisme en elektronica.
Een (hele) beknopte geschiedenis van het land
Maleisië, oorspronkelijk bewoond door inheemse stammen, werd vanaf de 1e eeuw beïnvloed door handelskoninkrijken zoals Srivijaya en later het sultanaat Malakka. Het gebied kwam onder invloed van verschillende koloniale machten – eerst de Portugezen in de 16e eeuw, gevolgd door de Nederlanders en uiteindelijk de Britten in de 19e eeuw. Na een korte bezetting door de Japanners tijdens de Tweede Wereldoorlog, bewoog Maleisië zich naar onafhankelijkheid in 1957, waarna het zich ontwikkelde van een landbouwnatie naar een van de meest geïndustrialiseerde landen in Zuidoost-Azië.
Nederlandse bezetting van Maleisië / Malakka
Vanaf 1641 namen de Nederlanders, met hulp van het Sultan van Johor, Malakka over van de Portugezen en vestigden er een handelspost via de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC). Ze introduceerden elementen van hun cultuur en bouwden herkenbare structuren zoals het Stadthuys. Het hoofddoel in Malakka was echter commercieel. In 1795 gaven ze Malakka tijdelijk aan de Britten. Na deze overdracht het Anglo-Nederlandse Verdrag van 1824 permanent, De Nederlandse belangen in Malakka werden geruild voor Britse territoria in Sumatra
Wist je dat: De eerste Nederlandse gouverneur van Malakka was Johan van Twist. Hij zou dit uitvoeren in de periode 1641-1642. De laatste gouverneur was Hendrik Stephanus van Son. Hij was gouverneur in de periode 1824-1825
Relatie met de bevolking en sultans
De Nederlandse invloed is tot op de dag van vandaag zichtbaar in de architectuur van Malakka. Tijdens de Nederlandse heerschappij probeerden de Nederlanders ook hun protestantse geloof te verspreiden Dit vormde natuurlijk een groot contrast met de eerder door de Portugezen geïntroduceerde katholieke invloeden. Desondanks was de primaire focus van de Nederlanders de handel en het versterken van de handelsroutes(oost en west). De relatie met lokale sultanaten was complex; hoewel ze overwegend vreedzame handelsrelaties onderhielden, waren er ook spanningen en confrontaties. Dit delicate evenwicht tussen handelsbelangen en lokale politiek bepaalde grotendeels het Nederlandse beleid in de regio.
Interessant boek over deze periode
Machtsstrijd om Malakka – Leo Akveld – de reis van VOC-admiraal Cornelis Cornelisz. Matelief naar Oost-Azië, 1605-1608
Cornelis Cornelisz. Matelief, geboren rond 1570 in Rotterdam, kwam uit een familie actief in handel en scheepvaart met belangrijke stedelijke contacten. Hij was medeoprichter van de Rotterdamse Kamer van de VOC in 1602. In 1605 leidde hij als admiraal een vloot van elf schepen naar Azië, met de missie om de Spaans-Portugese invloed tegen te gaan en een positie in de lucratieve Aziatische handel te veroveren. Matelief belegerde het door de Portugezen gecontroleerde Malakka, vocht tegen hun vloot, streefde naar meer VOC-invloed in de Molukken en probeerde te handelen met China. Hij keerde in 1608 terug naar Rotterdam en schreef een gedetailleerd verslag over zijn avonturen. Hij stierf in 1632.
Een literaire geschiedenis van Maleisië
Hierboven heb ik een aantal periodes van Maleisië uitgelicht. Hieronder bekijk ik de gehele literaire geschiedenis van het land. Van de eerste verhalen die mond-op-mond werden overgebracht tot de moderne literatuur met bekende Maleisische auteurs.
Vroege literatuur en vertellingen
Vóór de komst van geschreven teksten, werden verhalen en legenden in Maleisië grotendeels mondeling overgebracht. Er waren nog geen manieren om de verhalen goed op te schrijven. Deze vertellingen tradities werden generatie na generatie doorgegeven. Deze gingen vaak over morele en ethische lessen, verpakt in boeiende vertellingen.
Wat is een hikayat?
Een “Hikayat” is een traditionele vorm van Maleise literatuur. Het woord “hikayat” kan vertaald worden als “verhaal” of “sprookje”. Deze verhalen zijn vaak episch van aard en bevatten elementen van zowel geschiedenis als mythologie. Ze zijn diepgeworteld in de traditionele cultuur. De verhalen werden eerst generatie na generatie doorverteld en uiteindelijk opgeschreven, meestal in het klassieke Maleise taalgebruik.
Hikayats kunnen verschillende thema’s behandelen, waaronder avonturen van helden, liefdesverhalen, morele en ethische lessen en historische gebeurtenissen. Het is vaak een mengeling van feiten en fictie. Hierdoor is het belangrijk naslagwerk geworden historici die de culturele en sociale dynamiek van de Maleise wereld bestuderen.
Een van de meest bekende hikayats is de “Hikayat Hang Tuah”, een episch verhaal over de legendarische Maleise krijger Hang Tuah en zijn avonturen aan het hof van Malakka. Deze en andere hikayats zijn cruciaal voor het begrip van de geschiedenis, cultuur, en waarden van de Maleise gemeenschappen in Zuidoost-Azië.
Nieuwsgierig? Lees dan de stripbewerking van het Hang Tuah uit de zestiende eeuw
Koloniale periode
De koloniale periode introduceerde nieuwe literaire vormen en genres. Onder Brits koloniaal bestuur bijvoorbeeld, werd het Engels prominent. Zoals je waarschijnlijk wel verwacht, beïnvloedde dit de Maleisische literatuur aanzienlijk. Tijdens deze tijd waren scholen voornamelijk in het Engels. Dit leidde tot een generatie van schrijvers die zowel in het Maleis als in het Engels schreven. De bekendste schrijver uit deze periode is Abdullah bin Abdul al Kadir, ook wel bekend als Munshi Abdullah. Zijn impact op de Maleisische literatuur is groot. Heb je interesse in zijn leven en wil je meer lezen over de koloniale periode van Maleisië? Dan raad ik Abdullah Bin Abdul Kadir Munshi van Hadijah Bte Rahmat van harte aan. Deze twee boeken beschrijven het leven, reizen en de impact van Abdullah Bin Abdul Kadir Munshi.
Postkoloniale literatuur
In de nasleep van de onafhankelijkheid ontstond er in de literatuur een drang om een weer op zoek te gaan naar de Maleisische identiteit. In deze postkoloniale periode werd er een hernieuwde interesse getoond in folkloristische verhalen, legendes en tradities. Deze verhalen werden opnieuw opgeschreven, maar dienden soms ook als basis voor nieuwe werken. Literaire thema’s uit deze periode in literaire geschiedenis van Maleisië gingen over de strijd voor onafhankelijkheid, de zoektocht naar nationale identiteit en de uitdagingen van moderniteit.
Ook zag je in deze periode dat literaire werken van diverse groepen in van Maleisië, zoals de Chinees-Maleisische, Indiaas-Maleisische en inheemse gemeenschappen, weer in opkomst waren. Bovendien werd er ook veel geëxperimenteerd met literaire vormen en genres. Zo werden poëzie, korte verhalen en romans gebruikt om de sociale, politieke en culturele veranderingen van het land kritisch te onderzoeken door Maleisische schrijvers. Een bekend boek dat gaat over deze periode is Interlok van Datuk Abdullah Hussain
Modern Maleisië
In de afgelopen decennia zien we een verdere evolutie van de Maleisische literatuur. Er ligt een nog grotere nadruk op individuele ervaringen. Bekende boeken (en tevens aanraders van mijn kant) zijn onder andere: The Garden of Evening Mists van Tan Twan Eng, dat gaat over het trauma van de Tweede Wereldoorlog in Maleisië. Tash Aw schreef het indrukwekkende boek The Harmony Silk Factory, dat gaat over het leven van een zakenman tijdens de koloniale periode.
8 bekende moderne schrijvers
Veel mensen die ik spreek kunnen zich niet echt een voorstelling maken van Maleisische schrijvers. Ik ken maar weinig mensen die boeken van schrijvers uit Maleisië lezen. Erg jammer, want er loopt énorm veel literair talent rond in Maleisië. Hieronder heb ik een overzicht gemaakt van 8 van mijn favoriete auteurs die geboren zijn in Maleisië.
Tan Twan Eng
Tan Twan Eng is geboren in 1972 in Penang, Maleisië. Hij is een auteur van romans als The Gift of Rain en The Garden of Evening Mists. Zijn werken, die diep geworteld zijn in de Maleisische geschiedenis, hebben meerdere literaire onderscheidingen gekregen. Zo werd het boek The Garden of Evening Mists genomineerd voor zowel de Man Booker Prize als de Man Asian Literary Prize.
Hanna Alkaf
Hanna Alkaf een opvallende jonge auteur. Haar debuutroman The Weight of Our Sky speelt zich af tijdens de rassenrellen van 1969 in Kuala Lumpur en heeft lof ontvangen. Vooral haar genuanceerde behandeling van mentale problemen en historische nauwkeurigheid werden geroemd. Hanna Alkaf is een auteur om in de gaten te houden. Ze schrijft hele gave YA boeken, zoals je op haar website kan zien.
Zen Cho
Zen Cho is geboren in Selangor. Ze us een Maleisisch-Britse schrijfster van fictie en romantiek. Haar bekendste werk, Sorcerer to the Crown is het eerste deel van een historische fantasietrilogie en heeft haar wereldwijde erkenning gebracht.
Yangsze Choo
Yangsze Choo is een Maleisische auteur van Chinese afkomst. Ze schreef de internationale bestsellers The Ghost Bride en The Night Tiger. Haar werk combineert vaak historische fictie met elementen van magisch realisme.
Rani Manicka
Rani Manicka is geboren in Maleisië. Ze is het meest bekend voor haar debuutroman De rijstmoeder. Het boek vertelt het verhaal van een familie over verschillende generaties. het won (geheel terecht!) de Commonwealth Writers’ Prize voor het beste debuut in de Azië-Pacific regio.
Cassandra Khaw
Cassandra Khaw is een veelzijdige auteur die bekend staat om haar horror, stedelijke fantasie en science fiction werken. Ze heeft een bijzondere gave voor het creëren van intense atmosferen en is vooral bekend om haar Persons Non Grata serie boeken.
Tash Aw
Tash Aw is geboren in Taipei en opgegroeid in Maleisië. Hij staat bekend om zijn prachtige romans die vooral gaan over het moderne Azië. Zijn bekendste werken zijn onder meer De zijdehandelaar, Vijfsterren miljardair, en Wij de overlevenden. Tash Aw is welicht voor Nederlanders één van de bekendere auteurs uit Maleisië. Veel van zijn belangrijke werken zijn in het Nederlands vertaald.
YZ Chin
YZ Chin is geboren en getogen in Maleisië. Ze is een minder bekende auteur, maar krijgt wel steeds meer bekendheid in de literatuur. De meeste mensen zullen haar kennis van haar debuut Though I Get Home, een serie verweven verhalen die thema’s van vrijheid, familie en hoop. Het is een complexe kijk op Maleisische cultuur en politiek. Het boek werd de winnaar van de Louise Meriwether First Book Prize.
Reisgidsen Maleisië
Ga je op reis? Dan kan je niet zonder één van deze reisgidsen! Ik heb zelf altijd The Lonely Planet – Malaysia gebruikt tijdens mijn reizen.
Mijn aanrader The Garden of Evening Mists – Tan Twan Eng
Na elke blog over een land sluit ik af met één boek van een auteur uit het land waarvan ik vind dat je het moet lezen. Deze keer heb ik gekozen voor The Garden of Evening Mists. Dit boek vind ik niet alleen prachtig geschreven, maar geeft je ook een goed inzicht in de Maleisische geschiedenis en cultuur. Het verweeft een persoonlijk verhaal van liefde, verlies, en herinnering met bredere thema’s zoals oorlog en kolonialisme. Het wonderschone landschap van de Cameron Highlands speelt een centrale rol in het boek. Ik heb zelf jaren geleden ook een bezoek gebracht aan deze hoogvlakte. Dit heeft enorm veel indruk gemaakt.
Het boek is ook verfilmd
Meer landen
Ik heb meer landen op dezelfde manier als hierboven uitgewerkt. Op de interactieve kaart zie je alle landen waar ik een artikel over heb geschreven.
